ديدگاه اول: برخى از مفسران و متفكران اسلامى معتقدند، كه در قرآن «تكرار» وجود ندارد بلكه بعضى از اين واژه‏ها، لفظاً تكرار شده اما در حقيقت در معنا تكرار وجود ندارد. بدين صورت كه ما هر مورد را مثلًا «فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ» يا آيه‏ى «و يقولون متى هذا الوعد» با قبل و بعدش كه در نظر بگيريم، معناى جديدى را به ما منتقل مى‏كند در يك آيه‏ مى‏فرمايد: «كدام نعمت را شما تكذيب مى‏كنيد؟» مثلًا اشاره مى‏كند به آسمان‏ها و زمين و جاى ديگر اشاره مى‏كند به انسان و همين طور موارد ديگر. در حقيقت سوال جديد و مطلب تازه‏اى است.

يا داستان آدم و موسى عليهما السلام و انبياى ديگر كه تكرار شده، در هر بار از زاويه‏ى خاصى، به اين داستان نگاه شده، و مطالب تازه و نوينى را به خواننده معرفى مى‏كند. بنابراين هر چند به نظر مى‏رسد گاهى الفاظ تكرار شده، ولى معانى تكرارى نيست!

ديدگاه دوم: برخى معتقدند: تكرار در قرآن هست، ولو لفظاً ولى ما بايد ببينيم «چرا در قرآن مطالبى مكرر آمده است؟» قبل از پاسخ به اين پرسش بنگريم كه «قرآن چگونه كتابى است؟» قرآن كتاب تربيت است، كتاب تربيت و هدايت مستلزم آن است كه گاهى اوقات، مسائل تربيتى براى كسى كه مورد تربيت قرار مى‏گيرد تكرار شود، هر مربى و هر معلمى، هر پرورشگرى مطالبى را مكرر برى شخص مورد تربيت مى‏گويد، تا اينها برايش ملكه شود و در ذهن و جان او جاى گيرد و به صورت ثابت در آيد. و اين اشكال ندارد.

و در نظام تعليم و تربيت امروزى، تكرار را كسى منع نمى‏كند البته نبايد تكرار ملال آور و خسته كننده باشد بلكه لازم است در حد ضرورت و مصلحت باشد.

قرآن هم چون كتاب تربيتى است از همين روش استفاده كرده است.

بنابراين بايد گفت: اولا تكرارهاى قرآن فايده‏هاى تربيتى دارد، و هر تكرارى ناپسند نمى‏باشد. دوم اينكه به مناسبت‏هاى مختلف و در حد ضرورت تكرار شده است و سوم اينكه در هر قسمتى از اين تكرارها همانطور كه اشاره شد از زاويه‏ى خاصى نگاه شده مثلًا همين دو موردى كه در پرسش آمده‏  .

داستان ميهمانى حضرت ابراهيم در سوره‏ى هود آيه‏ى 69 آمده و در سوره‏ى عنكبوت آيه‏ى 31 هم اين مطلب را مى‏بينيد اما در سوره‏ى هود، ميهمان‏نوازى حضرت ابراهيم و آداب ميهمان دارى مورد تاكيد واقع شده است، و در سوره‏ى عنكبوت اصلًا بحث ميهمان نوازى حضرت ابراهيم مطرح نشده است بلكه بُعد ديگرى از مطلب مورد توجه واقع شده است كه اين فرشتگان آمدند خانه‏ى حضرت ابراهيم عليه السلام و چى گذشت! و چه كارى انجام دادند!

يعنى در هر كدام از اين آيات مى‏بينيم به مناسبت آن استفاده‏اى كه مى‏خواستند از اين داستان بكنند يك پنجره‏اى از اين داستان باز شده است. چهارم اينكه تكرار اين داستان و امثال آن نشان مى‏دهد اين ماجرا خيلى مهم است يعنى خود تكرار، نشان مى‏دهد كه اين مطلب مهم است و بايد به آن توجه ويژه شود و از زاويه‏هاى مختلفى به اين موضوع نگاه شود.

لذا در مورد «يَقُولُونَ مَتَى‏ هذَا الْوَعْدُ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ» موضوع آيات در مورد رستاخيز و انكار مخالفين است كه چه موقعى اين وعده‏ى رستاخيز واقع مى‏شود؟ و مى‏بينيم در آيه‏هاى مختلف كه در هر موردى يك واقعه‏اى بوده و اين سوال از طرف مخالفين تكرار شده و پاسخ مناسب همان واقعه هم داده شده است.

لذا امكان دارد افراد متعددى، در وقايع گوناگونى يك سوالى را از پيامبر كرده باشند، و پاسخ‏هاى مناسب خودشان را در همان واقعه، گرفته باشند.

از اين رو اگر به موارد سوال در آيات مراجعه شود متوجه مى‏شويم كه مسئله‏ى تكرار در اين موارد حداقل كمتر به ذهن مى‏رسد.

__________________________________________________

 (1). الرحمن/ 13 و 16 و 18 و 21 و ..

 (2). در يونس/ 48، انبياء/ 38، نمل/ 71، سبأ/ 29، يس/ 48 و ملك/ 24 آمده است

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: